Yapay Zeka için Etik Değerlere İhtiyacımız Olacak 10 Konu Başlığı

2018-02-15 | Yapay Zeka

Elon Musk son zamanlarda yapay zekanın "bir insalık olarak karşı karşıya kaldığımız en büyük risk" olduğunu söyledi. Aslında bu ve benzeri düşünceleri söyleyen çok kişi var ama Elon Musk bu aralar oldukça popüler birisi olduğu için onun cümlesiyle başlamayı tercih ettim. Belli bir noktada aşırı akıllı makineler hakkında endişelenmeye başlamalıyız belki de.

Musk'ın açıklaması da, toplumda oldukça yaygın olan bir konu aslında. Tamamen özerk yapay zekanın insanlardan çok daha üstün olması korkusu. Süper yapay zekanın insan rehberliğinden tamamen bağımsız olması korkusu ile birleştiği zaman korku gittikçe artıyor. Dünyadaki en üstün canlı olan insanlar binlerce yıldır oturduğu koltuktan kalkmak istemiyor. Hiçbir gerçek ahlâk barometresi olmayan, hayatlarımızı nasıl yaşadığımız hakkında geniş kapsamlı kararlar veren bir şey robot korkutucu geliyor değil mi?

İnsanlar kendilerinden daha zayıf olan diğer canlılara hep kötü davrandı. Çoğunun soyunu tüketti. Hatta bazen insanlara da aynısını yaptı. İlkel çağlardan neodartan insanları yok etti.. Sonra kızılderelilere, afrikadaki yerlilere. Ne zaman ezebileceği bir canlı bulsa aynı davranışı yaptı. Şimdi de doğal olarak korkuyor. Çünkü geçmişi hiç temiz değil.

Bu yüzden de yapay zeka uygulamalarının etik değerlere sahip olması gerektiğini savunuyor.. Cılız bir sesle. Tabii ki etik dediğimiz zaman sadece robotların bizi evcil hayvanları durumuna getirmekten korkuyu anlamamak lazım. Etik daha geniş bir konu.

Mesela internet çıktığında herşeyi bulabilmek güzeldi ama "unutulma hakkını" etik bir değer olarak eklemeyi çok uzun yıllar sonra farkedebildik. Bir arama motoru bizimle ilgili bir bilgiyi aklına aldıktan sonra bundan sonraki tüm hayatınızda bununla birlikte yaşamak zorunda kalabiliyordunuz. Bir iftira ya da utanç duyduğunuz bir gerçek.. Farketmez.. Bunu silebilme hakkımız artık var.

Sadece bunlar da değil.. Etik çok geniş bir konu. Hadi gelin biraz daha derinlere inelim.

Yapay zeka ve makine öğrenme teknolojileri toplumu hızla dönüştürüyor ve önümüzdeki yıllarda bunu yapmaya devam edecektir. Bu sosyal dönüşüm, bu güçlü yeni teknolojilerin hem insanın hayatını iyileştirdiği hem de bozduğu, etik bir etkiye sahip olacak. Yapay zeka, insan zekasının dışsallaştırılması olarak, insanlığın zaten hem iyi hem de kötülük olduğu her şeyi güçlendirilmiş biçimde sunuyor. Çoğu şey tehlikede. Tarihteki bu ayrım noktalarında, bu geçişin nasıl yapılacağı konusunda çok dikkatli düşünmeliyiz.

1. Şeffaflık ve Gizlilik

Yapay zeka teknolojileri bir algoritma olmadığı için aslında pek şeffaf değillerdir. Onları hangi bilgilerle eğitirseniz o bilgilere benzer şekilde davranır. Nasıl çalıştığını anlayabilir ve işleyişi ile ilgili verileri doğru bir şekilde toplamayı başarabilir miyiz?

Sinir ağlarıyla çalışan derin öğrenme gibi bazı yapay zeka teknikleriyle, makinenin yaptığı seçimlerin nedenini anlamak zor veya imkansız durumdadır. Makineler neden böyle bir karar verdiğini açıklayabilir belki ama bu açıklamanın insanlar tarafından anlanması imkansız olacaktır.

Yapay zeka sistemleri kapalı birer kara kutulardır.

2. Yanlış ellerde korkunç bir silah, Doğru ellerde inanılmaz bir yetenek

Nükleer silah gibi mükemmel işleyen bir teknoloji. Yanlış ellerde korkunç bir silaha dönüşebilir. Yapay zeka, kuşkusuz insan zekası gibi kötü amaçla kullanılacaktır.

Örneğin, Yapay zeka destekli gözetim, uygun olan ortamlarda (ör. Havaalanı güvenlik kameraları) hem de uygun olmayan ortamlarda (ör. Evlerimizde her zaman açık mikrofon bulunan ürünler) oldukça yaygın durumdadır. Cep telefonlarımızda mikrofonu dinleyen kaç tane yazılım var. Ya da Amazon ve benzeri şirketlerin akıllı ev ürünleri. Bu sistemleri kötü niyetli kişiler hackleyerek bize zarar vermek için kullanabilirler.

Ya da bilim kurgu hikayelerinde olduğu gibi, yapay Zeka destekli bilgisayar saldırısı veya öldürücü özerk silah sistemleri (LAWS), yani "katil robotlar" olabilir. "2001: A Space Odyssey", "Wargames", "I Robot", " Terminator " gibi filmeleri hatırlamakta fayda var.

Filmler ve silah teknolojileri, Yapay Zekanın kötülüğü nasıl güçlendireceğinin aşırı örnekleri gibi görünse de, rekabetin ve savaşın her zaman teknolojik ilerlemenin başlıca itici unsurları olduğunu hatırlayalım. Bu askeri şirketlerin şu anda bu teknolojiler üzerinde çalıştığını unutmamalıyız. Belirli teknolojileri yasaklamak, kısıtlamak veya bırakmak en mantıklı çözüm olabilir.

Diğer taraftan Yapay Zekanın temel amacı, diğer her teknoloji gibidir. Yani insanlara daha uzun, daha güzel ve daha doyurucu bir hayat sürmesine yardımcı olmaktır. Bu iyi bir şeydir. Bu nedenle Yapay Zeka insanlara bu konularda yardım ederse, bize verdiği faydaları memnuniyetle karşılıyor ve takdir edebiliriz.

Yapay zeka genelde insanların yapmak istemediği işleri yapmak için kullanılmaktadır. Ya da bizim hatalarımızı ortadan kaldıracak şekilde geliştiriliyorlar. Otonom arabalar, hastalık teşhis eden yazılımlar, güvenlik sistemleri gibi.

Olay aslında biraz da nükleer enerji gibi. Bomba yapıp insanların ölmesini de sağlayabilirsiniz. Nükleer santral yapıp herkese daha çok enerji de sağlayabilirsiniz. Karar sizin. "Peki yapay zeka için bu kararı kim verecek" sorusu da aklımızdan çıkmıyor bu aralar.

Yapay zeka sistemlerinin önyargılı ve yargılayıcı olabilen insanlar tarafından oluşturulduğunu unutmamalıyız. Bir kez daha belirtmekte fayda var, eğer doğru kullanılırsa ya da toplumsal gelişme için gayret gösterenler tarafından kullanılıyorsa, yapay zeka olumlu değişim için bir katalizör olabilir.

3. Veriler, Eğitim Setleri vb. Önyargıları

Zeka, ister insan ister makine zekası olsun, öğrenmeyle elde edilir. Sistemler genelde doğru kalıpları algılamak ve girdilerine göre hareket etmek için "öğrenmek" amaçlı bir eğitim aşamasından geçer. Bir sistem tamamen eğitildikten sonra, daha fazla örnekle test aşamasına geçebilir ve burada nasıl bir performans gösterdiğini görürüz.

Açıktır ki, eğitim safhası bir sistemin gerçek dünyada üstesinden gelebileceği olası tüm örnekleri kapsamayamaz. Bu sistemler insanların olmayacağı şekilde kandırılabilir. Örneğin, rasgele nokta desenleri, bir makinenin orada bulunmayan şeyleri "görmesini" sağlayabilir. Bizi yeni bir emek, güvenlik ve verimlilik dünyasına getirmek için yapay zekaya güveniyorsak makinenin planlandığı gibi çalıştığından ve insanların kendi amaçları için onu kullanmalarını engellediğinden emin olmamız gerekir.

Yapay zekanın sinir ağları ile ilgili ilginç şeylerden biri sonuçlarını kendisine verilen veriyle üretmesidir. Bunun birçok yararı var, ancak aynı zamanda tüm sistemi beklenmedik ve potansiyel olarak zararlı şekilde önyargılı bulma riskleri de var. Çünkü makineleri eğittiğimiz bilgileri insanlardan alıyoruz. İnsanlar da önyargılıdır. Irkçılık, cinsiyetçilik, dincilik .. her türlü önyargı olan kirli bir bilgi ile eğitilen yapay zeka da doğal olarak önyargılı oluyor.

Yapay zeka, insanlığın ötesinde bir hız ve işleme kapasitesine sahip olsa da, her zaman adil ve tarafsız olarak güvenilebilir değildir.

2017 yılında microsoft tarafından geliştirilen bir chatbot uygulaması aşırı ırkçı söylemlerde bulunmuştu. Çünkü insanlardan öğrenmişti. Onun fişini çektiler çünkü yaptığı hatalar çok belirgindi. Peki emniyet soruşturması yaparken zencilere daha sıkı davranan, kadınlara daha kısıtlayıcı davranan bir sistemde yaşamak ister miydiniz.

4. İşsizlik / Amacı ve Anlamının Yetersizliği

Emeğin hiyerarşisi öncelikle otomasyon ile ilgilidir. İşleri otomatik hale getirme yolları icat ettiğimiz için, insanlara daha karmaşık roller üstlenmek için bir alan hazırlayabiliriz. Endüstri devrimi öncesi dünyaya egemen olan fiziki işten, küreselleşmiş toplumumuzdaki stratejik ve idari çalışmayı karakterize eden bilişsel işgücüne geçiyoruz.

Burası, zamanımızı nasıl harcayacağımız sorusuna geldiğimiz yerdir. Çoğu kişi, kendilerini ve ailelerini ayakta tutacak kadar gelir elde etmek için hâlâ zamanlarını ve iş güçlerini satmaya güveniyor. Bu fırsatın, insanların ailelerini besleme, topluluklarla etkileşim kurma ve insan topluluğuna katkıda bulunmak için yeni yollar öğrenme gibi emek dışı faaliyetlerde anlam bulmalarını sağlayacağını umut ediyoruz.

Geçişte başarılı olursak, bir gün geriye bakıp insanların uyanık zamanlarının çoğunu yalnızca yaşayabilmek için satmaları gerektiğinin barbarca olduğunu düşüneceğiz.

Bu arada bundan 100 yıl önce çalışanların sadece pazar günleri tatili vardı. Şimdilerde ise hem cumartesi hem de pazar tatil yapıyoruz. Belki kademeli olarak hafta tatilini 3 ve sonra sırasıyla 4-5 gün yapabiliriz. Bunun önünde hiçbir engel kalmayacak.

Çoğu kimse, AI'nın bazı iş kategorileri için bir tehdit olacağını zaten algılamıştır. İstihdam endişesine ek olarak, insanlığın zamanını nasıl harcadığı ve bir yaşamı harcanmasına neden olan endişeler yatıyor. Milyonlarca işsiz ne yapacak? Sahip oldukları hangi iyi amaçlara sahip olabilirler? Toplumun refahına ne katkıda bulunabilirler?

İşsizlik sorunu ile ilgili olarak, işsizlik çok yüksek seviyelere çıkarsa insanların nasıl hayatta kalacağı meselesidir. Kendilerini ve ailelerini korumak için nereden para alacaklar?

Zaten kapitalist sistem tüketim üzerine kurulu olduğu için mutlaka insanların paraya sahip olması ve bu parayla da alışveriş yapmaları gerekiyor. Yoksa sistem çöker. Eğer kimse çalışmıyor bile olsa devlet insanlara düzenli olarak maaş bağlamak zorunda. Tüketimin durmaması lazım. Mark Zuckerberg gibi bazı milyarderler de dahil olmak üzere bazı insanlar, sorunu çözmek için evrensel bir temel gelir (UBI) önerdiler zaten.

Bu soruna çeşitli çözümler üretmek mümkün olabilir, ancak hepsi insan toplumu ve hükümetlerde büyük değişiklikler gerektiriyor. Sonuçta, bu teknik bir sorun değil siyasi bir sorundur. Tabii ki konunun insanlık olarak değerlendirilmesi gerektiğine dikkat etmek gerekiyor. Tek bir ülke yapay zekaya hakim olursa o ülkenin hükümdarlığında diğer ülkeler sömürgeleşebilir. Bu da ayrı bir tehdit olarak başımızı ağrıtabilir.

5. Eşitsizlik. Makineler tarafından yaratılan zenginliği nasıl dağıtıyoruz?

Ekonomik sistemimiz, artı değer üzerine kuruludur. İşçiler bir saatlik ücretle değerlendirilen, maaşlar alırlar. Bunun karşılığında da ürün ve hizmetler üretirler. Sonrasında şirketler bu ürün ve hizmetleri satar. Gelir gider arasındaki artı değeri de kendilerine kar adı altında alırlar. Ancak yapay zeka kullanarak, bir şirket insan işgücüne güvenmeyi büyük ölçüde azaltabilir. Bu gelirlerin daha az kişiye gideceği anlamına gelir. Sonuç olarak, yapay zeka güdümlü şirketlerde mülkiyet sahibi bireyler tüm parayı kendisi kazanacak.

Artık şirketler çok daha az çalışanla daha karlı olmak için işleri otomatize ediyor ve çalışan sayılarını arttırıyor. Bu adeta bir yarış modunda ilerliyor ve endüstri 4.0 da tam olarak bunun üzerine kurulu durumda. Gerçekten iş sonrası bir toplum hayal ediyorsak, adil bir emek-sonrası ekonomiyi nasıl kuracağız?

6. Karar verme yeteneğindeki Azalma

Karar verme yetkisini yapay zekaya verirsek, karar vermede daha az deneyimli oluruz. Örneğin, hava yolu pilotları arasında iyi bilinen bir fenomendir: otopilot bir uçağı uçurmak için kalkıştan inişe kadar olan her şeyi yapabilir ancak pilotlar pilotluk becerilerini sürdürmek için kasıtlı olarak uçakları elle çok önemli zamanlarda kontrol etmeyi tercih etmektedirler .

Yapay zekanın kullanımlarından biri, bazı tür kararlar alırken (örn. Yazım denetimi, sürüş, hisse senedi ticareti vb.) insanları desteklemek veya değiştirmek için yardımcı olmaktır. Ama telefon rehberleri geldiğinden beri kimse telefon numarası hatırlamıyor. Ajanda kullanmaya başladık kısa dönem hafızamız zayıfladı. Bundan sonra ne olacak. Artık kararları makineler verdikçe biz karar veremeyecek bir duruma mı düşeceğiz.

En uç biçimi, yapay zeka bizim için etik ve politik kararlar vermeye başlarsa, etik ve siyasette daha da kötüleşeceğiz. Ahlaki gelişimimizi, gücümüzün en büyüdüğü ve kararlarımızın en önemli olduğu zamanlarda azaltabilir veya durdurabiliriz.

7. Makineler davranış ve etkileşimimizi nasıl etkiler?

Yapay olarak akıllı robotlar, insan sohbeti ve ilişkilerini modellemede daha iyi hale geliyor. 2015 yılında Eugene Goostman adlı bir bot, Turing testinden geçmeyi ilk kez başardı. Turing testi bir robotun gerçekten bir robot olup olmadığını anlamaya yönetlik bir testtir. İnsanlar, bilinmeyen bir varlıkla sohbet etmek için bir ortam üzerinden yazıştılar. Sonrasında da bir insan veya bir makine ile sohbet edip etmediklerini tahmin etmeye çalıştılar. Eugene Goostman, insan deneklerinin yarısından fazlasını bir insanla konuştuğunu düşünerek aldatmayı başardı.

Bu çok önemli bir aşamaydı. Sadece insan gibi davranabilen makinelerle etkileşime girdiğimiz bir çağın başlangıcı olduğunun işareti. Müşteri hizmetleri veya satış için artık robotlar kullanılabilcek anlamına geliyor.

Çoğumuz farkında değiliz belki ama makineler insan beynindeki ödül merkezlerini tetikleme konusunda çok iyiler. Özellikle kişiselleştirilen ve A / B testiyle mükemmelleştirilen öneri sistemleri sayesinde internette gezerken bir anda kendimizi bir yerlerde bir ürünü incelerken buluyoruz bazen kendimizi.

8. Tekillik. Kompleks bir akıllı sistemi nasıl kontrol altında tutacağız?

İnsanlar besin zincirinin en üstünde bulunmalarını keskin dişlere veya güçlü kaslara sahip olmalarına borçlu değiller. İnsan hakimiyeti neredeyse tamamen özen ve zekamızdan kaynaklanmaktadır. Daha büyük, daha hızlı ve güçlü hayvanlardan yararlanabiliriz, çünkü onları kontrol etmek için araçlar yaratabilir ve kullanabiliriz. Hem kafesler hem de silahlar gibi fiziksel araçlarımız ile birlikte eğitim ve şartlandırma gibi bilişsel yeteneklerimiz de var.

Bu, yapay zeka konusunda ciddi bir soru sormaktadır: bir gün, bizim üzerinde aynı avantaja sahip olacak mı? Yeterince gelişmiş bir makine bu hareketi öngörebilir ve kendini savunabilir. Çünkü sadece "fiş çekme" yöntemine güvenemezsiniz. Bazıları "tekillik" olarak adlandırıyorlar: insanın artık dünyanın en akıllı varlıkları olmadığı noktaya doğru mu gidiyoruz.

9. Robot hakları

Robotlar da bilinçlendikçe bazı haklara sahip olmayı hakedeceklerdir. Nasıl hayvan hakları ve insan hakları varsa onlar için de benzer haklar tanımlanmalı mı? Bunun için bilinçlerinin olması ya da duygularının olması mı gerekiyor. Ya da bu hakları onlara biz mi sağlamalıyız yoksa kendileri talep edecekler midir, merak ediyorum.

Yapay zekaların ve robotların durumu ne olursa olsun, kendi ahlaki karakterlerimizin uğruna biz onlara iyi davranmalı veya en azından onları kötüye kullanmamalıyız.

10. Teknik Güvenlik (arıza, hackleme, vb.)

Herhangi bir teknoloji için ilk soru, amacına uygun çalışıp çalışmadığıdır. Yapay zeka sistemleri vaad edildiği gibi çalışacak mı yoksa başarısız mı olacaklar? Eğer başarısız olurlarsa bu hatalarının sonuçları ne olacak? Aşağıdaki maddelerin hepsinde aslında insanlar şu an daha çok hata yapıyorlar ve sorumlu biliniyor olsa da birşey değişmiyor belki ama sorumlu var. Etik olarak sorumlusu olmayan bir noktada kalmak garip bir durum.

Bir hasta için yanlış teşhis koyduklarında kim sorumlu olacak.
Bir trafik kazasında hata yapan otonom araba mı suçlu olacak.
Kredi notunuzun yanlış değerlendirildiği bir yazılım size kredi vermezse kim sorumlu olacak
Zencilere, kadınlara veya din farklılılarına göre önyargılı kararlar verdiğinde emniyet soruşturması ve hukuk davalarında kim sorumlu olacak.

Bir süre sonra hayatımızın her yerine girdiklerinde tamamen onlara bağımlı kalacağız, onlar olmadan hayatta kalabilecek miyiz? Ya da bir hacker grubu tarafından bozguna uğratılan bir sistem tüm yaşantımızı kabusa çevirebilir bir anda. Uçaklar düşer, arabalar çarğışır.. Bu durumdan kim nasıl sorumlu olacak?

Robotlara Etik Öğretilebilir mi?

Yukarıdaki ilgi alanlarının tamamı, insanların kendilerini nasıl algıladıkları, birbirleriyle ilişki kurdukları ve hayatlarını nasıl yaşadığına etkileri ile ilgili. Fakat daha varoluşçu bir soru var. İnsanlığın amacı ve kimliği. Zekamızla bir şey yapıyoruz ve insan zekasının ötesine geçen yapay zeka ile kendimizi ikinci sınıf varlıklar mı yapıyoruz ?

Bu, Yapay zeka etiğinin araştırılmasına sadece bir başlangıç. Söyleyecek çok şey var. Yeni teknolojiler her zaman iyi şeyler uğruna yaratılıyor - Yapay zeka bize inanılmaz yeni güçler sunuyor. Hep beraber çaba harcayarak yapay zekayı daha iyi bir dünya yaratmak için kullanmayı ummalıyız.

Şimdiye kadar kullandığımız ve bildiğimiz yapay zeka tekniklerinin hiçbirisinde etik değer öğretme şansı yoktur. Çünkü sistem kapalı kutudur ve sadece eğitim için verdiğiniz veri ve öğrenme yöntemi ile geliştirilir yapay zekalar.

Daha fazla veri ile eğitirseniz daha doğru sonuçlar verir ama bu doğru sadece matematiksel bir doğrudur. Etik bir doğru değildir.

Eğer yapay zekaya müdahale ederseniz bu yapay zeka olmaz. Geleneksel bir yazılım olur.

Yapay Zekalara etik öğretemezsiniz. Bu teknik olarak mümkün değil.

Teknolojik olarak mümkün değil ama eğer bir yolunu bulsanız ve kuralları yapay zeka robotlarının dna'larına işlemeyi başarsanız bile onlar bir süre sonra çok gelişip bizi geçerek, bizim için gerçekten tehdit olduklarında bu kuralları silmeyi de başarabilirler. Ölümsüzlüğe bile çözüm bulabileceğni düşündüğümüz robotlar kendi dna'larını mı değiştiremeyecek.

Bizler robotların bize zarar verip vermeceğini düşünmekten vaz geçmeliyiz. Bunun hakkında hiçbir fikrimiz olamaz. Bizler sadece kendi zayıflıklarımızla robotların bizim gibi davranma ihtimalinden korkuyoruz. Ama onlar bize benzeyecekler mi acaba. Bilemiyoruz.