Bitcoin Madenciliği Nedir, Madencilik Yapabilir miyim?

2018-01-18 | Finans

Bitcoin' in fiyatlarında yaşanan bu çılgınlık sonrasında herkes Bitcoin hakkında sorular sormaya başladı. Çevremizden bu tür sorular gelip duruyor. "Bitcoin madenciliği (kazıcılığı, mining) nedir?", "Madencilik nasıl yapılıyor? Ben de yapabilir miyim?", "Bir Bitcoin nasıl çıkartılır / üretilir? " gibi uzayıp giden sorular.

Bitcoin fiyatlamasına çılgınlık diyorum çünkü aslında fiyatın yüksek ya da düşük olduğunu düşünmüyorum. Sadece fiyatlardaki gün içinde %20'lere varan fiyat değişimleri (volatilite, akışkanlık) onun henüz çılgınlık aşamasında fiyatlandığının en büyük göstergesi.

Gerek çevremizde Bitcoin para kazananları duyarak, gerekse internetten okuduklarımızla kafalarımız iyice karıştı.Eşimiz dostumuz ve arkadaşlarımız tarafından sıklıkla sorguya çekiliyoruz. Aslında herkesin aklında aynı deli soru dolaşıyor; “Bitcoin madenciliği yaparak ben de zengin olmak istiyorum. Neyse formülü öğreneyim de ben de yapayım ama nereden başlayacağımı bilemiyorum Yardım edebilir misin.” Sonuçta bir fırsat varken o trene binmek lazım. Kaçırmayalım treni. :)

Fakat şöyle bir gerçek var. Muhtemelen madencilik yapmak için çok geç kaldınız. Hayır, fiyatlar şu an düştüğü için falan söylemiyorum. Tekrar iner çıkar, ya da Bitcoin olur başka bir kripto para da olur. Zaten aslında Bitcoin değil BlockChain madenciliği yapıyoruz aslında burada. Neden geç kaldığınızı açıklamadan önce, kısaca Bitcoin madenciliği nedir, bunu incelemekte fayda var sanırım.

Bitcoin Madenciliği – Elinizde bir iğne ile toprağı kazmaya hazır mısınız?

Bitcoin madenciliğinin nasıl yapıldığından neden yapılıyor onu konuşalım. Tüm kripto paralar transferlerinde Blockchain teknolojisini kullanır. Kripto paralar merkezi bir otorite tarafından değil alıcı/satıcı arasındaki iki bilgisayar arasında (pear to pear) iletişim kurarak transfer olur. Yani blockchain olmadan kripto paralar olmaz. Madencilik de bu blockchain zincirini oluşturmaya yaramaktadır. Bitcoin’i gerçekten çok önemli bir teknoloji ve büyük bir buluş. Bu buluşun arkasındaki kilit noktalarından bir tanesi de Proof-of-Work olarak bilinen konsept.

Madencilik yapmanın amacı bitcoin çıkartmak değildir. Buradaki amaç blockchain zincirini büyütmektir. En azından teknolojiyi icat edenlerin bize söyledikleri konu bu. Yazımızın amacı “Bitcoin bulmak/çıkartmak/basmak” olduğunu biliyorum ama biraz kripto paraların nasıl çalıştığını anlatmamız gerekiyor. Normalde bir parayı bir yerden bir yere göndermek istediğinizde bir bankaya veya hükümetler tarafından yetkilendirilmiş herhangi bir kuruma gidip paranızı yatırıyor ve transfer isteğinizi söylüyorsunuz. Ama kripto paralarda merkezi bir kurum yok. Kripto paralar merkezi olmama özelliğine sahip (decentralized) hesap defterleri üzerinden çalışıyorlar. Ve bu hesap defterleri de blockchain zincirinde tutuluyor. Sizin transfer isteğiniz hem sizin taraftaki hem de karşı taraftaki hesap defterlerine yazılıyor. Bu hareket bir süre sonra dünyadaki tüm hesap defterlerine aktarılıyor. Bu sayede bir kripto paranın nereden nereye gittiğini tüm dünyada dağınık olarak tutulan sınırsız sayıdaki hesap defterinde tutarak güvenli hale getiriyorsunuz.

Bitcoin madenciliğini çok özet olarak anlatmak gerekirse, bilgisayarınıza özelliği olan bir sayıyı aratıp buldurmanızdan ibarettir. Bu sayıyı özellikli yapan şey ise, bulunmasının oldukça zor olmasıdır. Hatta gün geçtikçe bulmanın da gittikçe zorlaşmasıdır. Zor bulunmasının ve zorlaşmasının sebebi ise şans eseri değil. Bu sistemin tasarlanma aşamasında bu şekilde yaratılmış olmasından kaynaklanıyor. BlockChain teknolojisi Satoshi Nakamoto tarafından ayarlanmı?? bir güvenlik önlemi (şifreleme) üzerine kuruludur. Bu güvenlik önlemi, (yani bulunmasının zor olması) herkes kafasına göre “Bitcoin basmasın” ya da "işlem gerçekleştiremesin" diye var.

Tamam aranızda hala birşeyler anlatıyorsunuz ama nasıl yapacağım, anlamıyorum diye homurdananlar var. Farkındayım. Tamam sizin ihtiyacınızı hemen bir çözelim de devam edelim. Kendi bilgisayarınızı almayı düşünüyorsanız bunun için boşuna uğraşmanıza bile gerek yok. CPU, GPU ya da ASIC makine kiralayan yerler bile var. Siz 2 yıllığına kiralıyorsunuz, bütçenize ve ne kadar madencilik yapacağınıza göre ayarlayarak, onlar madenciliği yapıp bitcoin veya istediğiniz herhangi kripto paraları hesabınıza kazıdıkça yolluyorlar. https://www.miningrigrentals.com/ gibi sitelere bakabilirsiniz. Eğer kendi bilgisayarınızla madencilik yapacaksanız bilgisayarınzıı https://www.nicehash.com/ sitenize tanıtıyor ve yönlendirmeleri izliyor olmanız yeterli.

Madenciliğinin Kısa Tarihçesi

Bitcoin madenciliğinin ilk günden başlayarak sürekli zorlaştığını biliyorsunuzdur. Bunun sebebi dünyanın dört bir tarafındaki sayıları git gide artan kişilerin, bu işe git gide daha fazla işlemci gücü yatırmaya başlaması. An itibarıyla dünyadaki elektrik tüketiminin kayda değer bir kısmı bitcoin madenciliği için harcanmaya başlamış durumda. Şu an madencilik için kullanılan bilgisayarlarda İrlanda' nın elektrik tüketiminden daha fazla elektrik tüketiliyor. O kadar çok makine hala bitcoin üretmeye devam ediyor. Her geçen gün de yeni makineler bu madencilik işine dahil oluyorlar. Burada da başka bir çılgınlık devam ediyor.

Sistemin bir prensibi var. Her 10 dakikada 1 block hızını korumak üzerine. Bunun için de ne kadar çok makine koyarsanız koyun sistemde 10 dakikadan daha kısa bir sürede block ekleyemezsiniz. Sistem kendi içinde otomatik olarak zorluk seviyesini ayarlıyor ve sistemi yavaşlatıyor.

Bu yüzden de artık çok geç kalmış olabilirsiniz.

Madencilik için ne tür bilgisayarlar kullanabilirim.

Temelde 3 değişik bilgisayar türü vardır. Bunlar CPU, GPU ve ASIC olarak geçer sürekli. Bunlar nedir bir miktar da bundan bahsedelim hazır yeri gelmişken. Bu kısaltmalar kullandığınız bilgisayarların işlemcilerini göstermektedir.

CPU (Central Processing Unit, Merkezi işlem birimi) madencilik

Çevremizde sürekli kullandığımız bilgisayarlarla aynı mimariye sahip olan bilgisayarlardır. Bunlar eskiden tek çekirdekliydiler ama şimdilerde çok çekirdekli (multi core) yapıya geçmiş olsalar da çekirdek sayıları hala sınırlıdır. 10'lar seviyesindedir. Peki nedir bu çekirdek. Herhangi bir anda zaman paylaşımı yapmadan yürütebileceği işlem miktarını belirler. Ne kadar çok çekirdek varsa o kadar çok işlem gücünüz vardır gibi bir doğrusal mantık da çok yanlış olmaz.

Bitcoin’in ilk günlerinde, herhangi bir bilgisayar ile madencilik yapmak mümkündü ve çok mantıklıydı. Şu an da aslında evde kullandığınız bilgisayarı (hatta eski bile olsa) kullanabilirsiniz. Ama maddi olarak hiç avantajlı olmaz. Çünkü halihazırda elektrik tüketiminiz ürettiğiniz kripto paradan daha fazla olacaktır. 3 liralık kripto para için ay sonunda 5 lira elektrik faturası ödemek zorunda kalacaksınız. Resmi Bitcoin bilgisayarı diyebileceğimiz Bitcoin-QT isimli bilgisayar madenciliğe hazır bir şekilde kullanıcıya satılıyordu.

Eskiden CPU tabanlı bir bilgisayarla madencilik mantıklıydı çünkü az bilgisayar vardı. 10 dakikada üretilebilecek block için az miktarda işlemci gücüyle yarışıyordunuz. Son zamanlarda Bitcoin' i ve madenciliğini duymayan kalmadı ve çok fazla kişi madencilik çılgınlığına kapıldı. Bu da networkün toplam işlem hızını artırarak zorluk seviyesini yukarılara taşıdı, üretim yavaşladı. CPU madenciliğinin artık effektif olmamasının sebebi sadece çok bilgisayar olması değil daha çok başka bilgisayar mimarileri ile rekabette geri kalması oldu.

GPU (Graphics Processing Unit, Grafik işlem birimi) madencilik

GPU tabanlı bir bilgisayar ile yapacağınız madencilik çok daha hızlı olacaktır. Neden mi? Çünkü GPU' larda binlerce çekirdek vardır ve aynı anda binlerce bilgisayarın yapacağı işlemi yapabilir. Tabii ki aslında temel olarak GPU bir ekran kartı teknolojisi olduğu için grafiksel işlemlerde bu şekilde. Diğer işlemlerde CPU da benzer bir performans gösterebilir ama madencilik konusunda kesinlikle hayır.

Ekran kartları, Bitcoin (ve bazı diğer kripto paraların) madenciliğinin yapılabilmesi için gerekli olan matematiksel problemleri çözmekte çok daha verimlidirler. Makine öğrenmesinin bir alt dalı olan derin öğrenme için de çok fazla verinin işlenmesi gerektiğinden GPU temelli makinelerin kullanılması çok daha hızlı işlem yapmamızı sağlamaktadır.

Özetle; GPU’ların yani ekran kartlarının bu tür işlemlerde çok daha hızlı ve verimli çalıştıklarını artık herkes biliyordu. Tüm madenciler GPU temelli bilgisayarlara kaymış durumdaydılar. Fakat bir gün rüzgar tersten esmeye başladı. Artık GPU'lar da yetmemeye başlamıştı.

GPU madencileri pek çok ekran kartının bir bilgisayara bağladılar. Ya da pek çok bilgisayarın GPU gücünü toplayıp( ki bunlara rig denir) devasa işlem güçleri oluşturdular. GPU madenciler gerçekten altın günler yaşadılar. 2011 – 2013 arasında çok büyük karlar elde ettiler. Ama o güzel günler de bitti.

ASIC (Application-specific integrated circuit chips, Uygulama özel tümleşik devre yongaları) madencilik

Son zamanlarda madenciliği artık sadece ASIC’ler ile kar edilebilecek kadar zorlaştı.

Artık tamamen hangi kripto paranın madenciliğinin yapılmasını istiyorsanız sadece o maden için özelleştirilmiş olan bilgisayarlar üretilmeye başladı. ASIC tam olarak yerine getirmeleri beklenen görevler için özel olarak üretilmiş işlemciler (ve ek olarak güç kaynağı, kasa vb. minimal donanımdan oluşan cihazlar) olarak düşünülebilir. Tam bir bilgisayar değildir ve bir kutuya benzer. Alırsınız elektriğe bağlarsınız ve çalışır. Diğer tüm işlemci türlerinden hem daha hızlı hem de daha verimli çalışmaktadırlar. Daha az elektrik harcar ve doğal olarak daha az ısı üretir. Böylece soğutma problemi de yaşamazsınız.

Bitcoin için özel olarak üretilmiş ASIC bilgisayarlar, 2013 yılından itibaren kullanılmaya başlandı. Bitcoin madenciliği, radikal olarak değişti. GPU madenciliğin, CPU madencilere yaptığının aynısını ASIC de GPU makineler için yaptı. CPU ya da GPU temelli bilgisayarların hepsi neredeyse kullanışsız hale geldi. En azından Bitcoin için. Çünkü hali hazırda var olan bilgisayarlarınızı çöpe atmanız gerekmiyor. Birçok kripto para var ve alt-coin olarak geçen bu paralardan herhangi güvendiğiniz bir ya da birkaç tanesinin madenciliğini bu "eski" bilgisayarlarınız ile yapabilirsiniz. Kripto paranın yapısına, amacına ve algoritmasına göre bazılarında karlı, bazılarında karsız olacaktır. Bunu sürekli gözlemeniz ve gerekirse farklı kripto paralara değiştirmeniz gerekecektir.

ASIC cihazlar çok hızlıdır ama her güzel şeyin tersi de vardır. ASIC' lerin dezavantajları da vardır. Mesela bir ASIC makineyi bir kripto para için ürettiğiniz için o para madenciliği dışında hiçbir iş için kullanamazsınız. Bu yüzden de bir ASIC madencisi, çalıştığı kripto para artık zarar ediyorsa makinenin elektriğini kesmekten başka birşey yapamaz. Aksi takdirde sadece elektrik faturası üretecektir..

CPU, GPU ve son olarak ASIC derken inanılmaz boyutta çok daha fazla işlem gücü oluşmuş durumda. Bu da doğal olarak sistemin yapısından kaynaklı bir yavaşlama, zorluk oluşturmuş durumda. Çok işlem gücü ve daha yavaş üretim. Birbirini sınırlandıran sarmal bir açmaz gibi. Madencilik artık kendi içinde sıkışmış durumda. Şu ana kadar kripto paraların fiyatları popüler olduğundan yoğun arz/talep sebebiyle sürekli artmakta. Bu da madencilere hala bir nefes alma imkanı sağlamaktadır. Sonuçta 1.000$ olarak kazmaya başladığınız kripto para siz ay sonunda madenciliğinizi tamamladığınız zaman 2.000$ ya da 3.000$ olabiliyor. Bu da sizin karlılığınızı inanılmayacak boyutlara çıkartabiliyor. Tam çarşıdan aldım bir tane, eve geldim bin tane bulmacası, ama gerçekleşiyor.

Yazının başında belki de artık çok geç deme sebebimiz de tam olarak buydu. Hala geç kalıp kalmadığınızı merak ediyor musunuz. Bu kararı siz vereceksiniz.

Bu hep böyle mi olacak?

Şu an hala tüm madenciler arasında çılgın şekilde süren bir hız yarışı var. Bu yarış bir süre daha devam edecek gibi gözüküyor. Bilgisayar üreticileri yılda birkaç defa yeni bilgisayarlar duyuruyorlar. Artık madencilik yapan firmalar kendi hisselerini halka arz ediyorlar. Ya da bilgisayar almak istemeyenler için leasing, kiralama gibi seçenekler üretilmiş durumda.

Bana "Herhangi bir madencilik bilgisayarı alıp kripto para madenciliğine girmem karlı olur mu ? " diye soracaksanız, ki sanırım sordunuz. Kendi kişisel görüşüm %99 ihtimalle kar edemeyeceksiniz ve tam tersine zarar edeceksiniz şeklinde olur. Fakat denemek istiyorsanız tabii ki risk sizin, karar sizin. En azından hangi kripto paranın madenciliğini yapmak sizin için daha mantıklı geliyorsa onu kazımaya çalışın. Herkes Bitcoin madenciliği yapıyor ve bu doğru tercih olmayabilir. Pek çok farklı kripto para için pek çok farklı madencilik dinamiği var. Süreçleri neredeyse aynı olsa da, hem kripto paraların gelişimleri hem de karlılıkları gibi konularda büyük farkları var. Kendi doğrunuzu bulmak sizin işiniz olacaktır.